Louis Renault – zapomniany przez politykę | MOTOFAKTOR

Louis Renault - zapomniany przez politykę

Zanim marka Renault stała się francuską spółką skarbu państwa, należała do jej założyciela - Louisa Renault. Jego trudne losy przybliżymy w tym materiale.

 

Dokładna data urodzin Louisa Renault nie jest oficjalnie znana. Był to 12 lub 15 lutego 1877 r. Wiadomo natomiast, że urodził się w Paryżu i był najmłodszym z pięciorga dzieci Alfreda i Louise Renault. Rodzina nie mogła narzekać na biedę, ojciec Louisa był przedsiębiorcą handlującym tekstyliami, a jego matka była córką bogatego sklepikarza. Swoją posiadłość mieli w podparyskim Billancourt.

 

Louis jako dziecko nie radził sobie dobrze w szkole, ale już wtedy przejawiał swoją fascynację mechaniką i techniką, co z upływem lat ukształtowało jego ścieżkę życia. Przy domu w Billancourt miał swój pierwszy warsztat, w którym zajmował się majsterkowaniem i tam też zbudował swój pierwszy pojazd. Był nim De Dion-Bouton z jednocylindrowym silnikiem, który Louis z trójkołowca przekształcił w czterokołowca i oficjalnie zaprezentował 1 października 1898, gdy miał 20 lat. Poza dodatkowym kołem wprowadził w nim trzybiegową skrzynię przekładniową z przesuwnymi kołami zębatymi oraz wał napędowy, który sam wymyślił. Ten ostatni element sprawił, że era przekładni łańcuchowych niedługo potem dobiegła końca, a jazda automobilem stała się wygodniejsza.

 

W tym samym roku w Wigilię Bożego Narodzenia po zmyśle inżynieryjnym zaczął się w nim budzić instynkt przedsiębiorczy. Założył się o pieniądze ze znajomymi, że jego pojazd pokona 13-stopniowe wzniesienie na ulicy Lépic w Montmartre. Zakład wygrał, a niedługo potem zyskał więcej, dzięki swojemu patentowi i skrzyni biegów własnego autorstwa. Jego automobil zaczął wzbudzać coraz większe zainteresowanie, co wiązało się z pierwszymi zamówieniami. To skłoniło Louisa do założenia z braćmi (miał jeszcze dwie starsze siostry – przypis red.) rodzinnej firmy, którą nazwali Renault Frères. Początkowo cała trójka odpowiadała za firmę, ale później to Louis przejął w pełni stery nad nią i starał się ją rozwijać.

Od zamówień prywatnych do publicznych

Wspomniany już wcześniej pierwszy automobil Renault otrzymał nazwę Type A (zdjęcie główne) i miał silnik o pojemności 270 cm3, który pozwalał na osiągnięcie mocy 1,75 KM, 3-stopniową skrzynię biegów i mógł pomieścić dwie osoby, osiągając maksymalnie 50 km/h. Jego motor był z początku chłodzony powietrzem, ale później otrzymał mocniejszy (3,5 KM – przypis red.) dwucylindrowy i chłodzony wodą. Zamówienia na niego napływały po sąsiedzku i po znajomości.

 

Renault Type B (1899 r.), Fot. Renault
Renault Type B (1899 r.), Fot. Renault

Ważnym kamieniem milowym dla Renault Frères stanowił paryski MotorShow, który odbył się 12 czerwca 1899 r. Wtedy szerszej publiczności zostały zaprezentowane modele Type A i Type B (z silnikiem o pojemności skokowej 450 cm3) chłodzone powietrzem. Do końca tego roku rodzinny zakład wyprodukował 76 pojazdów mając już załogę 110 pracowników.

 

Na przełomie XIX i XX wieku swoje początki miała zarówno motoryzacja, jak i motorsport, którego jedną z kolebek była Francja, gdzie organizowano rajdy między miastami. Tak samo jak dzisiaj, tak i wtedy motorsport stanowił platformę do promocji swojej marki samochodowej, jak i poligon doświadczalny dla nowych technologii, co dobrze zrozumieli bracia Renault i to wykorzystali. Swój pierwszy poważniejszy sukces w tej dziedzinie osiągnęli już w 1901 r. podczas wyścigu Paryż-Bordeaux odbywającym się w ramach Pucharu Gordona Benetta. Wówczas w klasie małych samochodów pojazdy Renault zajęły 4 pierwsze miejsca, co było początkiem kolejnych wielu sukcesów marki w nowej wówczas dyscyplinie sportu.

 

W międzyczasie w ofercie Renault pojawiły się modele Type D i Type E, a także powstała pierwsza zagraniczna fabryka marki, którą uruchomiono w Belgii.

 

W 1902 r. bracia Renault podjęli decyzję o rozbudowie rodzimego warsztatu do fabryki o powierzchni 7500 m2. Powstał wtedy także pierwszy salon samochodowy Renault oraz pierwszy silnik własnej produkcji, który miał pojemność 3750 cm3, cztery cylindry i ok. 25 KM mocy. Motor Louisa sprawdził podczas rajdu z Paryża do Wiednia, który finalnie wygrał. Louis wraz z braćmi nie tylko wystawiali samochody w zawodach, ale czynnie w nich uczestniczyli. Rok później wyścigówki Renault ustanawiały nowe rekordy średniej prędkości na pokonywanych odcinkach rajdu Paryż-Madryt:

 

  • 100,25 km/h – odcinek Paryż-Bourdeaux
  • 145 km/h – odcinek Bonneual-Chartes

 

Właśnie podczas tego rajdu w wieku 31 lat zginął brat Louisa, Marcel. Po tym zdarzeniu najmłodszy z braci podjął decyzję, że już nigdy więcej nie pojedzie jako zawodnik. Niedługo potem zadebiutowała pierwsza ciężarówka Renault, którą był to model 10 CV o ładowności do 800 kg z 2-cylidnrowym silnikiem. Od 1907 r. miał już silnik 4-cylindrowy.

Model 10 CV był początkowo napędzany silnikiem o dwóch cylindrach. Źródło: domena publiczna

W 1909 roku pojawiła się nowa czterocylindrowa ciężarówka 20 CV o ładowności 1200 kg, którą wkrótce zwiększono do 1500 kg. W wersji o ładowności 1500 kg zastosowano bliźniacze koła na tylnej osi. Bardzo charakterystyczną cechą marki Renault w tamtym okresie była chłodnica, która zawsze znajdowała się za silnikiem, a nie przed nim. Pozwoliło to na specyficzne ukształtowanie maski silnika.

 

W tym samym czasie zmarł drugi z braci Louisa, Fernand, co spowodowało, że odtąd Louis miał już samodzielną kontrolę nad przedsiębiorstwem. Nowa era dla Louisa była też nową erą dla jego marki, bo oficjalna nazwa jego firmy została zmieniona z „Renault Fréres” (Bracia Renault) na „Les Automobiles Renault” (Samochody Renault). Kolejne modele były usprawniane, a marka poza samochodami weszła również w produkcję silników lotniczych, jak i spalinowych generatorów prądu.

Fabryka Renault w 1906 r. Źródło: Renault

W roku 1910 fabryka Renault zajmowała już powierzchnię ok. 136 tys. m2 i zatrudniała przeszło 3600 pracowników, którzy zorganizowali wtedy strajki ze względu na wprowadzaną przez Louisa produkcję taśmową inspirowaną tą, którą zobaczył u Henry’ego Forda podczas wyjazdu do USA. Mimo protestu i surowego podejścia do sprawy Louisa Renault, zakład dalej działał i się rozwijał. W 1913 r. pracowało w nim już ponad 5200 osób, a produkcja roczna wynosiła ok. 10 tys. egzemplarzy.

 

Rok 1914 był kolejnym przełomowym w historii marki, nie tylko ze względu na stosowanie prądnicy prądu stałego do zasilania układu oświetlenia w pojazdach Renault, ale przede wszystkim ze względu na wybuch I wojny światowej. Z jej powodu fabryki Renault szybko przeszły na produkcję wojskową i w ciągu czterech lat wyprodukowały imponujące ilości wszelkiego rodzaju materiałów wojennych: pocisków (do 6000 dziennie), karabinów maszynowych, samochodów wojskowych, silników lotniczych (do 600 miesięcznie), samolotów (do 100 miesięcznie), lufy karabinowe (do 1200 miesięcznie), sprzęt i czołgi artyleryjskie, czołgi, w tym słynny FT-17 (do 300 sztuk miesięcznie). No i oczywiście ciężarówki: do 300 sztuk miesięcznie.

 

Ciekawostką dotyczącą czołgu FT-17 produkowanego przez Renault jest fakt, że specjalnie do jego przewozu skonstruowano ciężarówki Renault FU. Po wojnie m.in. Polska kupiła 10 takich ciężarówek, które razem z przyczepą jednoosiową mogłyby przewieźć dwa czołgi. Tym samym narodził się nowy rodzaj transportu ciężkiego.

Renault FU wraz z przewożonym czołgiem FT-17. Źródło: Domena publiczna

Zamówienia od francuskiej armii sprawiły, że budżet Renault wyraźnie się poprawił, a Louis starał się czerpać korzyści jak najdłużej z tego okresu prosperity. Otrzymywał zlecenia również od armii amerykańskiej, a przez władze swojego kraju został odznaczony Krzyżem Wielkim Legii Honorowej za projekty dla wojska.

Lata międzywojenne i II wojna światowa

Po wojnie konieczna była szybka adaptacja zakładów do czasów pokoju. W związku z tym Renault przestawiło produkcję na pojazdy użytkowe, bo to w krótkim czasie generowało niższe koszty niż powrót do produkcji aut osobowych. Zaszły też zmiany wizerunkowe. W 1919 r. zmieniono logo marki. Od 1906 r. był nim samochód wewnątrz koła zębatego, który zastąpiono wizerunkiem czołgu FT-17, który rozsławił francuską markę w skali globalnej. Dodatkowo Renault wzięło się za produkcję ciągników rolniczych. Pierwszym modelem w tej klasie pojazdów był traktor Renault GP z 4-cylindrowym silnikiem o pojemności 4536 cm3, którego wyprodukowano ok. 425 sztuk.

 

Lata dwudzieste były złotym okresem dla francuskiej motoryzacji. Markami nr 1 naprzemiennie były Renault i Citroën. Louis zdominował rynek pojazdów użytkowych, a jego rywal André Citroën rynek samochodów osobowych. W roku 1922 marka znów zmieniła swoją nazwę, tym razem na “Sociétè Anonyme de Usines Renault”, a rok później znów doszło do rebrandingu logo. W miejsce czołgu FT-17 pojawił się ozdobny okrąg z symbolem wlotu chłodnicy wewnątrz i napisem reprezentującym markę pojazdu.

 

W 1924 r. Loius chcąc zwiększyć swoją sprzedaż utworzył towarzystwo finansowe- DIAC, dzięki któremu jego klienci mogli dokonywać zakupu jego pojazdów na raty.

 

W 1925 r. Renault było pierwszą marką, która zaoferowała ciągnik drogowy wyposażony we wspomaganie hamulców (Renault Type MZ). Razem z Mariusem Berlietem Renault oferował również pojazdy napędzane gazem drzewnym. Napęd ten był promowany przez państwo w ramach strategii wykorzystania paliw innych, niż tych pochodzących z ropy naftowej. Ale wielką rewolucją w tym okresie było wprowadzenie w 1930 roku silnika wysokoprężnego, który zmienił transport drogowy. Dzięki niskim kosztom eksploatacji i mocy przy niskiej prędkości obrotowej silniki Diesla miały się okazać idealne do transportu towarów.

Renault Type MZ był pierwszym ciągnikiem wyposażonym we wspomaganie hamulców. Napędzał go 4 cylindrowy silnik o pojemności 3,2 litra kwalifikujący samochód do przedziału fiskalnego 17 CV. Źródło: Foundation Berliet

W kolejnych latach Renault jako marka dalej się rozwijało. Jedną z poważniejszych przeszkód po drodze były globalne konsekwencje krachu na nowojorskiej giełdzie przy Wall Street w USA w 1929 r. Jednak poważniejsze konsekwencje nie finansowe, ale wizerunkowe miały miejsce w II połowie lat trzydziestych, tuż przed wybuchem II wojny światowej i później.

 

Czwarta dekada XX wieku była bardzo napięta w Europie. Nastroje społeczne spowodowane kryzysem ekonomicznym, jak i trendami światopoglądowymi, sprawiały, że Europejczycy opowiadali się za opcjami skrajnie prawicowymi lub lewicowymi. Szczególnie zauważalne to było we Włoszech, gdzie do władzy doszli faszyści, a także w Niemczech, nad którymi kontrolę przejęli naziści. Widmo kolejnej wojny wisiało nad Starym Kontynentem, co dla Louisa Renault było bardzo niepokojące. Francuz miał już ponad 60 lat i chorował na nerki, ale dalej starał się prowadzić biznes i być apolitycznym. W 1938 pojawił się w Berlinie na targach samochodowych, gdzie zobaczył prototyp “Samochodu dla Ludu” (Kraft durch Freude-KdF), autorstwa Ferdynanda Porsche. Design ikonicznego „Chrabąszcza” zainspirował Louisa do opracowania francuskiego „KdF”, którym stał się model 4CV. Na berlińskich targach zrobiono również słynne zdjęcie Louisa Renault z Adolfem Hitlerem i Hermanem Goeringiem, które później zaszkodziło wizerunkowo jemu, jak i firmie. Rok 1938 był też początkiem produkcji modeli Renault Novaquatre i Juvaquatre Cabriolet.

Renault Juvaquatre (1937 r.), Fot. Renault

W roku 1939 rozpoczęła się II wojna światowa i niedługo potem kolejny militarny rozdział w historii Renault. Chociaż Francja nie chciała prowadzić wojny z III Rzeszą, to nazistów to nie obchodziło i najechali zachodniego sąsiada przejmując kontrolę nad wieloma fabrykami w kraju, w tym Renault, którego zakłady przestawiono na produkcję czołgów dla okupanta. Poskutkowało to tym, że w kolejnych latach wojny francuskie zakłady zostały zbombardowane przez wojska alianckie i niedługo przed jej zakończeniem zamknięte.

 

W 1944 r. Louis Renault został aresztowany przez francuskie władze i osadzony w więzieniu Fresnes, gdzie miał oczekiwać procesu za współpracę z okupantami. Ostatecznie nie został osądzony, bo zmarł w więzieniu 24 października 1944 roku w niewyjaśnionych okolicznościach. Przypuszcza się, że się otruł lub zmarł w wyniku choroby. Blisko 4 miesiące później zapadła decyzja o znacjonalizowaniu zakładów Renault na mocy uchwały rządowej i do dziś pozostają one we Francji spółką skarbu państwa. W 2011 roku wnuczęta Renaulta wytoczyły rządowi Francji proces, domagając się odszkodowania za bezprawną nacjonalizację. Ostatecznie 11 stycznia 2012 roku sąd w Paryżu oddalił pozew.

 

Marka Renault istnieje do dziś i jak dotąd nic nie wskazuje, że miałaby zniknąć z rejestru światowych producentów samochodowych. Do dziś nowatorski design, jak i nowoczesne technologie są znakiem firmowym tej marki, chociaż o jej założycielu za dużo się nie mówi. Warto jednak poznać bliżej historię Louisa Renault, którą pokazał np. film dokumentalny z 2011 roku pt. „Renault i Citroën. Wyścig stulecia” (fr. „Louis Renault & André Citroën, la course du siècle”), gdzie możemy poznać bliżej szczegóły z jego życia osobistego, jak i jego największego rywala, jakim był André Citroën. U nas z kolei można znaleźć masę materiałów odnośnie marki Renault i jej modeli, które są dostępne TUTAJ.

 

Jeśli zainteresował Cię powyższy materiał, to zachęcamy do lektury pozostałych z tej serii:

 

Zapisz się na newsletter główny

Chcę otrzymywać wiadomości e-mail (W każdej chwili możesz zrezygnować z subskrybcji).

 

To był tydzień!

Chcę otrzymywać wiadomości e-mail (W każdej chwili możesz zrezygnować z subskrybcji).

 

Strefa Ciężka

Chcę otrzymywać wiadomości e-mail (W każdej chwili możesz zrezygnować z subskrybcji).

 

Subscribe to our newsletter

Send me your newsletter (you can unsubscribe at any time).