Współczesna motoryzacja charakteryzuje się dynamicznym rozwojem nowych technologii, które w znaczący sposób wpływają na bezpieczeństwo i komfort jazdy. Jednym z kluczowych elementów tej transformacji są systemy EDR (ang. Event Data Recorder), czyli układy służące do rejestrowania wybranych parametrów pracy pojazdu oraz zachowań kierowcy i pasażerów w chwili poprzedzającej zdarzenie drogowe (np. wypadek lub kolizję).

Dane te dotyczą m.in. prędkości, kąta obrotu kierownicy, statusu pasów bezpieczeństwa czy siły uderzenia. Stanowią one nieocenione źródło informacji dla diagnostów, biegłych sądowych, rzeczoznawców samochodowych oraz specjalistów ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego. Rozwój systemów EDR i ich implementacja w pojazdach osobowych oraz użytkowych wynikają zarówno z postępu technologicznego, jak i ze względów prawnych – wiele regulacji w Polsce i na świecie zmierza do zapewnienia coraz wyższych standardów bezpieczeństwa oraz usprawnienia procesów wyjaśniania przyczyn wypadków. Zrozumienie tych regulacji oraz umiejętność obsługi i interpretacji danych z rejestratorów staje się zatem kluczową kompetencją w branży motoryzacyjnej.

Rozporządzenie (UE) 2019/2144:

Jednym z najważniejszych aktów prawnych regulujących obowiązek stosowania systemów EDR w nowych typach pojazdów na obszarze Unii Europejskiej jest Rozporządzenie (UE) 2019/2144 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 listopada 2019 r. Akt ten określa wymogi homologacyjne w zakresie bezpieczeństwa pojazdów oraz ustanawia obowiązek instalacji rejestratorów danych wypadkowych (EDR) w pojazdach osobowych, dostawczych i ciężarowych. W myśl rozporządzenia, nowe pojazdy projektowane na rynek UE muszą być wyposażone w EDR rejestrujący wybrane parametry pracy pojazdu w chwilach poprzedzających wypadek. Celem tej regulacji jest ułatwienie analizy przyczyn wypadków, co ma bezpośrednio przekładać się na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, a także na usprawnienie procesów rekonstrukcji zdarzeń.

 Regulacje uzupełniające i wytyczne techniczne:

Oprócz wspomnianego Rozporządzenia (UE) 2019/2144, w obszarze EDR obowiązują liczne akty delegowane i rozporządzenia wykonawcze Komisji Europejskiej, w tym m.in. przepisy określające standardy dotyczące zakresu rejestrowanych danych, formatu zapisu czy procedur ich odczytu. Przykładem są:

• Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2022/545, które precyzuje wymagania techniczne dotyczące systemów EDR.
• Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/2329, definiujące procedury testowe i sposoby weryfikacji poprawności rejestrowanych danych.

 Regulacje UN/ECE:

Równolegle do przepisów UE istnieją regulacje Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (UN/ECE), które określają szczegółowe wymagania i standardy homologacyjne dotyczące rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo w pojazdach. Regulacja UN R160 wprowadza wytyczne w zakresie systemów rejestracji zdarzeń w pojazdach, zarówno dla producentów, jak i służb odpowiedzialnych za analizę danych powypadkowych.

Prawo krajowe:

W Polsce obowiązujące przepisy krajowe (np. ustawy i rozporządzenia wykonawcze w ramach Prawo o ruchu drogowym) dostosowują regulacje unijne do warunków lokalnych, nakładając m.in. obowiązki dotyczące badań technicznych pojazdów czy procedur postępowania z danymi rejestrowanymi przez EDR. Aktualne ustawodawstwo uwzględnia również kwestie ochrony danych osobowych oraz prywatności kierowców i pasażerów, co jest szczególnie istotne w kontekście przechowywania i wykorzystywania materiału dowodowego z EDR.

Wprowadzanie regulacji prawnych obligujących producentów do instalowania systemów EDR sprawia, że na rynku rośnie zapotrzebowanie na specjalistów umiejących prawidłowo odczytywać, interpretować i wykorzystać gromadzone dane. Osoby te muszą łączyć wiedzę z zakresu:

• Techniki motoryzacyjnej i elektrotechniki, by rozumieć, jak działa EDR, jakie parametry są rejestrowane i w jaki sposób system komunikuje się z elektroniką pokładową pojazdu.
• Diagnostyki i mechaniki pojazdowej, aby trafnie oceniać stan techniczny oraz wiarygodność odczytów z rejestratorów zdarzeń.
• Bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym analizy wypadków i kolizji.
• Prawa i procedur sądowych, ponieważ dane z EDR często są wykorzystywane jako dowód w postępowaniach cywilnych i karnych.
• Informatyki i analizy danych, niezbędnych do przetwarzania, interpretacji i archiwizacji informacji rejestrowanych przez EDR.

Z tego względu kształcenie w kierunku systemów EDR wymaga podejścia interdyscyplinarnego, łączącego zagadnienia z obszaru inżynierii, analizy wypadków oraz aspektów prawnych i administracyjnych. Specjalista musi znać szczegółowe regulacje prawne i normy techniczne. Powinien również posiadać kompetencje cyfrowe i inżynierskie, by skutecznie korzystać z narzędzi pomiarowych, adapterów oraz oprogramowania do odczytu danych.

Studia podyplomowe „Systemy EDR w rzeczoznawstwie samochodowym” realizowane na UTH są odpowiedzią na dynamiczne zmiany w branży motoryzacyjnej. Program studiów łączy:

• przedmioty z zakresu elektrotechniki, mechaniki pojazdowej, informatyki oraz prawa.
• warsztaty z wykorzystania urządzeń diagnostycznych, adapterów, programatorów i systemów komputerowych wykorzystywanych do pobierania danych z EDR.
• interdyscyplinarne zajęcia prowadzone przez ekspertów z różnych dziedzin, w tym doświadczonych rzeczoznawców, inżynierów oraz specjalistów ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Ukończenie studiów na kierunku „Systemy EDR w rzeczoznawstwie samochodowym” pozwala uzyskać specjalistyczne umiejętności w zakresie diagnostyki i analizy danych rejestrowanych przez systemy EDR, a także pogłębić wiedzę o obowiązujących przepisach prawa i normach bezpieczeństwa. Program kładzie nacisk na praktyczne szkolenia z obsługi urządzeń diagnostycznych, co sprzyja efektywnej rekonstrukcji zdarzeń drogowych. Absolwenci zyskują ponadto interdyscyplinarne kompetencje, łącząc zagadnienia techniczne z prawnymi i analitycznymi, co przygotowuje ich do pracy w nowoczesnej i szybko zmieniającej się branży motoryzacyjnej.

W obliczu dynamicznego rozwoju EDR i jego znaczenia w ocenie bezpieczeństwa, orzecznictwie sądowym oraz procedurach ubezpieczeniowych, zapotrzebowanie na ekspertów w tej dziedzinie stale rośnie. Dzięki wszechstronnemu przygotowaniu absolwenci mogą znaleźć zatrudnienie m.in. w:

• Stacjach kontroli pojazdów i serwisach, gdzie potrzebne są kompetencje w zakresie diagnostyki rejestratorów danych wypadkowych.
• Firmach ubezpieczeniowych i kancelariach prawnych, coraz częściej korzystających z wyników analiz EDR przy ustalaniu odpowiedzialności za wypadki.
• Instytucjach badawczych i jednostkach naukowych, pracujących nad rozwojem nowych technologii motoryzacyjnych i systemów bezpieczeństwa.
• Organizacjach międzynarodowych zajmujących się homologacją czy standaryzacją w motoryzacji, gdzie konieczna jest znajomość globalnych przepisów dotyczących EDR.
• Aktualne i planowane regulacje prawne dodatkowo podkreślają potrzebę stałego doskonalenia kwalifikacji w tym zakresie, co sprzyja rozwojowi innowacyjnych i bezpiecznych rozwiązań w transporcie drogowym.

Zdobycie specjalistycznych umiejętności związanych z systemami EDR podnosi jakość diagnostyki pojazdów, co przekłada się na redukcję liczby błędów w rekonstrukcji zdarzeń. Dzięki temu poprawiane są standardy bezpieczeństwa ruchu drogowego, co ma bezpośredni wpływ na efektywność interwencji w sytuacjach krytycznych. Wysokie kwalifikacje specjalistów zwiększają również zaufanie konsumentów do systemów asystujących kierowcy oraz nowoczesnych rozwiązań stosowanych w pojazdach. Szkolenia i programy kształcenia w tej dziedzinie wspierają rozwój branży, stwarzając fundament dla dalszych innowacji i wdrażania zaawansowanych technologii. W efekcie, inwestycja w edukację przekłada się na całościowy wzrost jakości usług diagnostycznych oraz bezpieczeństwa na drogach.

Piotr Wróblewski – prodziekan ds kierunku Transport UTH w Warszawie.

Michał Wróblewski – ekspert samochodowy.

Przemysław Bratkowski – biegły sądowy z zakresu rekonstrukcji wypadków.

Chcesz być na bieżąco z naszymi informacjami?